Najważniejsze fakty dotyczące Auschwitz I

Pierwszy masowy transport do Obóz koncentracyjny Auschwitz miał miejsce 14 czerwca 1940 roku. Wśród więźniów znalazło się 728 polskich mężczyzn - więźniów politycznych i członków polskiego ruchu oporu.
Otrzymały one numery seryjne od 31 do 758. Numery od 1 do 30 nadano grupie niemieckich zbrodniarzy, którzy 20 maja zostali przywiezieni do Auschwitz z Sachsenhausen.
Pierwszy masowy transport Żydów do obozu miał miejsce w marcu 1942 r. z obozu przejściowego w Popradzie na Słowacji.

Pierwsze zagazowanie w komorach gazowych Auschwitz miało miejsce na początku września 1941 roku. Około 850 więźniów zostało zabitych Cyklonem B w piwnicy bloku 11 w Auschwitz I. Ofiarami byli sowieccy jeńcy wojenni i chorzy polscy więźniowie.
Aby uspokoić ofiary, powiedziano im, że zostaną poddane dezynfekcji i odmuleniu. Niczego niepodejrzewający więźniowie rozbierali się, zanim zostali zaprowadzeni do komory gazowej, gdzie czekała ich tragiczna śmierć.
Po jego likwidacji budynek został przekształcony w magazyn, a później w schron przeciwlotniczy SS. Komora gazowa i krematorium zostały zrekonstruowane po wojnie.

Chociaż SS nadzorowało zabójstwa w każdej komorze gazowej, brudną robotę pozostawili grupie więźniów zwanej Sonderkommandos.* *W większości byli to Żydzi, których zadaniem było prowadzenie ofiar do komór gazowych. Następnie zabierali ciała, usuwali z nich biżuterię, włosy, złote zęby i inne rzeczy, po czym zabierali je do kremacji.
Ponieważ byli świadkami masowego mordu, mieszkali na żywo oddzielnie od innych więźniów. Ich średnia długość życia była krótka. Były one regularnie zabijane i wymieniane. Wielu z nich, nie mogąc poradzić sobie z obowiązkami, popełniło samobójstwo.

7 października 1944 r. członkowie Sonderkommando zorganizowali powstanie. Zaatakowali SS kamieniami i młotkami, zabijając trzech z nich, i podpalili krematorium IV szmatami nasączonymi olejem, które ukryli.
Sonderkommando przy krematorium II, które uważało, że rozpoczęło się powstanie obozowe, wrzuciło swoich kapo do pieca. Po ucieczce przez ogrodzenie przy użyciu nożyc do drutu udało im się dotrzeć do Rajska, gdzie ukryli się w spichlerzu obozu satelitarnego Auschwitz.
SS ścigało ich i zabiło podpalając spichlerz. Do czasu stłumienia buntu przy życiu pozostało 212 członków Sonderkommando, a 451 zostało zabitych.

Przy wejściu do obozu Auschwitz I widnieje niemiecki napis: "Praca wyzwala", wykonany przez więźniów-robotników. Kiedy nakazano im wykonanie napisu, w akcie sprzeciwu wykonali odwróconą literę B w słowie "Arbeit".
Znak został skradziony w grudniu 2009 roku, a następnie odzyskany przez władze w trzech kawałkach. Anders Högström, szwedzki neonazista, i dwóch polskich neonazistów zostało aresztowanych za kradzież. Oryginalny znak jest obecnie przechowywany w Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau . Replika wisi teraz nad bramą.

Tadeusz Wiejowski, polski szewc, był pierwszą osobą, która uciekła z obozu koncentracyjnego Auschwitz. W 1941 r. został schwytany i osadzony w obozie jenieckim w Jaśle, gdzie został stracony.
Po Wiejowskim, według polskiego historyka Henryka Świebockiego, co najmniej 802 więźniów (757 mężczyzn i 45 kobiet) próbowało uciec z obozu. Tylko 144 odniosło sukces, 327 zostało złapanych, a los 331 jest nieznany.
Rudolf Vrba i Alfréd Wetzler, którzy uciekli na Słowację, przekazując Słowackiej Radzie Żydowskiej szczegółowe informacje na temat komór gazowych, odegrali kluczową rolę w powstrzymaniu deportacji węgierskich Żydów do Auschwitz.

Rzeczy deportowanych były konfiskowane i sortowane na obszarze obozu zwanym "Kanada". Więźniowie nazwali ją tak, ponieważ uważali Kanadę za krainę bogactwa. Dobytek został odesłany do Niemiec, a część skradziona przez strażników SS.
Pracowały tu głównie kobiety. Mieli kilka przywilejów, takich jak zapuszczanie włosów czy możliwość kradzieży jedzenia z rzeczy, które sortowali.
Relacje między niemieckimi strażnikami i więźniarkami były niezgodne z zasadami SS, ale czasami takie relacje się rozwijały. Strażnik SS Franz Wunsch pomógł Helenie Citronovej i jej siostrze uciec z komory gazowej, ponieważ był w niej zakochany. Chociaż nie odwzajemniała jego uczuć, zeznawała w jego imieniu podczas procesu o zbrodnie wojenne.

Szacuje się, że w latach 1940-1945 do obozu koncentracyjnego Auschwitz deportowano co najmniej 1,3 miliona osób. Spośród nich ok. 1,1 mln osób, w tym 1 mln Żydów, zostało zabitych.
Szacuje się, że w obozach zginęło od 70 000 do 80 000 Polaków, 21 000 Romów, 15 000 sowieckich jeńców wojennych i około 10 000 innych osób.
Szacunki te opierają się na badaniach polskiego historyka Franciszka Pipera, który wykorzystał rozkłady jazdy pociągów w połączeniu z rejestrami deportacji, aby obliczyć, że z 1,3 miliona wysłanych do obozu, 1 082 000 tam zmarło. Liczba ta została zaokrąglona do 1,1 miliona.

Wielu więźniów było wykorzystywanych jako ludzkie króliki doświadczalne do eksperymentów medycznych. Dr Josef Mengele, nazywany "Aniołem Śmierci", koncentrował większość swoich eksperymentów na bliźniakach i karłach.
Jedna z najbardziej znanych wycieczek obejmowała wstrzykiwanie barwnika do oczu więźniów, aby sprawdzić, czy zmienią kolor. Przymusowa sterylizacja, stosowanie toksycznych substancji, głodzenie, elektrowstrząsy i zastrzyki w macicę to tylko niektóre z przeprowadzonych barbarzyńskich wycieczek.
Wycieczki były przeprowadzane w bloku 10 wewnątrz Auschwitz, znanym jako "Krankenbau" lub barak szpitalny. Wielu z nich zmarło lub nabawiło się poważnych problemów zdrowotnych podczas tych wycieczek.

18 stycznia 1945 r. Engelbert Marketsch, niemiecki kryminalista przeniesiony z Mauthausen, został ostatnim więźniem, któremu nadano numer porządkowy w Auschwitz (numer 202499).
60 000 zatrzymanych, w towarzystwie nazistowskich strażników, zostało zmuszonych do przemarszu do polskich miast. Podczas marszów, które stały się znane jako marsze śmierci, SS strzelało do każdego, kto pozostawał w tyle.
15 000 żydowskich więźniów, którzy dotarli do Bergen-Belsen, zostało wyzwolonych przez Brytyjczyków 15 kwietnia 1945 roku. Około 7000 więźniów, którzy byli zbyt chorzy, aby się poruszać, pozostało w Auschwitz i zostało wyzwolonych przez wojsko.